Hội Lá Kim Hội Cây Lá Kim Việt Nam – VietNam Conifer Bonsai Club
Các nguyên tắc về mặt kĩ thuật được dùng trong huấn luyện bonsai?
6/9/2011
Để bắt đầu viết nha. Trước tiên sẽ viết sơ qua về chức năng của hormone trong sinh lý cây.
Có nhiều loại hormone mà ảnh hưởng đến sự phát triển của cây, ở đây chỉ nói tới 2 hormone
1. Auxin. Được tạo ra từ các chồi đỉnh (apical buds) của thân hay cành cây cũng như từ các lá non; và được chuyển vận xuống vùng thấp qua hệ ống phloem. Nhiệm vụ của auxin:
* Kích thích tế bào mọc dài ra —-> lý do tại sao cành hay thân cây hướng về nơi có nắng (auxin trốn nơi có nắng —> nằm nhiều tại nơi không có nắng, bởi thế auxin cũng được chuyên chở từ ngọn cây xuống phần dưới của thân hay hệ rễ là vì vậy). Ngoài ra, auxin còn làm cho internode của cành hay thân dài ra (internode là khoảng cách từ cành này qua cành khác, hoặc từ nhánh này qua nhánh khác)
* Tạo ưu thế đỉnh (apical dominance) cho cây: các mầm ở phía dưới nguồn auxin sẽ bị ức chế, không thể nẩy chồi được
* Giúp cây mọc rễ phụ (thí dụ nơi chiết cành chẳng hạn) (xem chủ đề về chiết cành của tôi sẽ rõ hơn)
2. Cytokinin. Được tạo ra từ hệ rễ, và được vận chuyển lên phía trên cây ngang qua hệ ống xylem. Nhiệm vụ của cytokinin:
* Giúp tế bào bành trướng (cell expansion)
* Giúp tạo callus (sẹo)
* Giúp cho các chồi bên (lateral buds) phát triển.
hiều nay tưới cây, nhận thấy cái này hay, có thể đem lên đây để thảo luận.
Đây là cây sồi vỏ xùi (cork oak), mà tôi đang để cho nó mọc thoải mái trong vòng kiểm soát :cuoinghiengnga:
Các cành mọc chỉa lên trên trời, lại cho ra rất nhiều nhánh nhỏ dọc theo chúng (các mũi tên vàng chỉ vào các nhánh phụ này)
Ngược lại, các cành mọc ngang dưới thấp, lại hoàn toàn không có nhánh phụ nào cả. Các cành này cứ vuơn dài ra như những cánh tay vượn vậy!
Ngoài ra, các bạn để ý là khoảng cách giữa 2 lá cây của các cành hướng lên trời dài hơn là khoảng cách giữa 2 lá của các cành nằm ngang!
Sao vậy? (tôi mượn lời của mấy lính nhà tôi hay hỏi người lớn!). Cám ơn.
p/s: tôi hỏi vậy thôi, chứ tôi đã có giả thuyết cho hiện tượng này rồi! Giờ muốn biết các bạn nghĩ gì.
Để em giải thích thử xem nhe, những cành mọc thẳng luôn hưởng ánh sáng đầy đủ , mà auxin lại trốn nơi có nắng nên những cành này auxin không nhiều. Do đó khi cytokynin từ hệ rễ chuyển lên sẽ tạo điều kiện cho các chồi bên nảy chồi và phát triển. Ngược lại, những cành dưới thấp vì thiếu ánh sáng nên sẽ có nhiều auxin hơn tạo ưu thế đỉnh, vì vậy các chồi bên khó phát triển.
Cám ơn lời giải thích của Cedric. Rất chính xác.
Nếu giải thích là do các cành mọc thẳng có được nhiều auxin nên kích thích tế bào mọc dài ra thì lại mâu thuẫn với cách giải thích trên!:gãi:
Chính xác luôn 
. Vậy lý do từ đâu? dapdau
Ngoài ra em nhận thấy ở những nhánh mọc thẳng thì rất mau lớn, thân to hơn những cành khác rất nhiều (hay gọi là cành mọc vượt), nên thường người ta hay cắt bò những cành này, không biết có giống hiện tượng anh đang đưa ra không?
Hoàn toàn đúng như vậy.
ột số cây lá rộng, hay loại cây rụng lá trong vườn, cũng thấy có hiện tượng này.
Để ý cành hướng lên trên của cây si (ficus) này. Rất nhiều nhánh phụ mọc ra từ cành chính (mặc dù không có bấm đọt của cành chính)
Cũng cùng cây si này, nhưng cành nằm ngang phía dưới lại phát triên yếu và hoàn toàn không có nhánh phụ!
Như lời giải thích của Cedric, thì nếu auxin trốn nắng, nằm nhiều ở phần dưới thân, thì đúng ra là cành nằm ngang phía dưới phải phát triển mạnh chứ! Sao vậy?
Các cành mọc chỉa lên trên trời, lại cho ra rất nhiều nhánh nhỏ dọc theo chúng (các mũi tên vàng chỉ vào các nhánh phụ này)
Ngược lại, các cành mọc ngang dưới thấp, lại hoàn toàn không có nhánh phụ nào cả. Các cành này cứ vuơn dài ra như những cánh tay vượn vậy!
Ngoài ra, các bạn để ý là khoảng cách giữa 2 lá cây của các cành hướng lên trời dài hơn là khoảng cách giữa 2 lá của các cành nằm ngang!
Một số cây lá rộng, hay loại cây rụng lá trong vườn, cũng thấy có hiện tượng này.
Để ý cành hướng lên trên của cây si (ficus) này. Rất nhiều nhánh phụ mọc ra từ cành chính (mặc dù không có bấm đọt của cành chính)
Cũng cùng cây si này, nhưng cành nằm ngang phía dưới lại phát triên yếu và hoàn toàn không có nhánh phụ!
Để em giải thích thử xem nhe, những cành mọc thẳng luôn hưởng ánh sáng đầy đủ , mà auxin lại trốn nơi có nắng nên những cành này auxin không nhiều.
Hoàn toàn chính xác. Chính vì thế mà nơi ngọn cây hay đầu lá thường có rất ít auxin! Chất auxin đã được vận chuyển xuống vùng thấp của cây, những nơi không có ánh nắng trời trực tiếp! Nơi mà lượng auxin sẽ cao gấp nhiều lần!
Do đó khi cytokynin từ hệ rễ chuyển lên sẽ tạo điều kiện cho các chồi bên nảy chồi và phát triển.
Rất đúng!
Ngược lại, những cành dưới thấp vì thiếu ánh sáng nên sẽ có nhiều auxin hơn tạo ưu thế đỉnh, vì vậy các chồi bên khó phát triển
Hoàn toàn đúng!
Nếu giải thích là do các cành mọc thẳng có được nhiều auxin nên kích thích tế bào mọc dài ra thì lại mâu thuẫn với cách giải thích trên!:gãi:
Cái này thì Cedric đã tự mâu thuẫn với chính mình rồi. Như ở trên đã nói, lượng auxin sẽ rất ít ở nơi cao của cây (đỉnh, các cành mọc thẳng lên trên với ánh nắng trời trực tiếp rọi vào). Chắc để nhắc lại điều này (trước đây đã viết trong chủ đề về Nắng cho cây trồng thì phải). Auxin sẽ phát huy tác dụng của nó (như nói ở trên đầu bài viết) khi nồng độ của nó tại nơi đó nhỏ. Nếu nồng độ nó cao, thì tác dụng của nó sẽ mang tính ức chế sự phát triển. Chính vì điều này, mà trong thời chiến tranh VN, quân đội Mỹ đã xử dụng chất màu da cam (chất độc này chẳng qua là chất auxin với nồng độ cao) nhằm làm chết các cây cỏ bụi rậm để quân đội VN không có chỗ trú ẩn! Nói tới đây, chác ACE hiểu tại sao khi dùng hormone kích thích rễ, phải cẩn thận đến mức nào chứ?!
Chính vì lượng auxin không cao ở phần đỉnh và nơi các cành mọc thẳng lên với ánh nắng trời trực tiếp, điều này làm cho các internode ở đây dài hơn nhiều so với các internode ở các cành nơi khác. Mặt khác, như Cedric nói, lượng cytokinin ở nơi này cũng nhiều, do vậy làm cho các chồi bên phát triển thành cành nhánh dễ dàng!
Ngoài ra em nhận thấy ở những nhánh mọc thẳng thì rất mau lớn, thân to hơn những cành khác rất nhiều (hay gọi là cành mọc vượt), nên thường người ta hay cắt bò những cành này, không biết có giống hiện tượng anh đang đưa ra không?
Đã giải thích ở trên
Có thể là do những cành nằm dưới không đủ nắng để lá quang hợp hấp thụ dưỡng chất nhưng lại có nhiều auxin, nên cành mọc yếu, có xu hướng phát triển chồi ngọn và mọc ngang để tìm ánh sáng.
Đã giải thích ở trên. Các cành phía dưới, do không có ánh nắng trời trực tiếp rọi vào chúng (do các cành lá phía trên che chắn), nên lượng auxin = cytokinin nơi này —> không có sự phát triển vượt trội của hormone nào cả. Do vậy, cành khuynh hướng nằm ngang, và không có nhiều cành phụ như ở phần đỉnh cây (nói ở trên)
Tuy nhiên nếu nhiều auxin thì khoảng cách các lá phải thưa mới phải, nhưng thực tế thì không phải, cái này chắc phải đợi anh giải thích thôi!
Đã giải thích. Chính vì nhiều auxin —> tác dụng của nó sẽ ức chế hơn là kích thích!
Tôi sẽ ngưng viết một thời gian giống như lần trước, để ACE có thể nghiền ngẫm những gì tôi trình bày ở trên cho thấu đáo nha.
Hi vọng là chúng sẽ giúp ích cho ACE trong việc cắt tỉa cây sao cho đạt được mục đích của mình.
